1.
Quyền thừa kế đất đai mang tên Hộ gia đình sử dụng đất
Nội dung câu hỏi: Xin chào luật sư!
tư vấn giúp em. Mẹ chồng tôi chết năm 2012 và có để lại một mảnh đất khoảng
4000 m2, đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và mẹ chồng tôi là đại
diện hộ gia đình đứng tên giấy đất. Hiện tại còn lại 4 người anh chồng còn
sống, chồng tôi thì đã chết năm 2010, vợ chồng tôi có 2 đứa con. Nay các anh
chồng tôi không muốn chia tài sản cho tôi mà muốn đuổi tôi ra khỏi mảnh đất này
và cho rằng tôi là con dâu thì không có quyền được hưởng phần tài sản này. Xin
hỏi tôi có quyền thừa kế trong phần đất này hay không? Nếu tôi không được hưởng
thỉ các con tôi có được hưởng hay không? Nếu chia thừa kế thì chia như thế nào
là đúng?
Luật sư Gia Đình trả lời:
Chào bạn! Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu
hỏi cần tư vấn, với thắc mắc của bạn chúng tôi tư vấn như sau:
Theo thông tin mà bạn cung cấp mảnh
đất 4000m2 được cấp cho hộ gia đình mẹ chồng bạn, do mẹ bạn đứng tên chủ hộ.
Tại Khoản 29 Điều 3 Luật đất đai 2013 quy định về Hộ gia đình sử dụng đất như
sau:
“Hộ gia đình sử dụng đất là những
người có quan hệ hôn nhân, huyết thống, nuôi dưỡng theo quy định của pháp luật
về hôn nhân và gia đình, đang sống chung và có quyền sử dụng đất chung tại thời
điểm được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất; nhận
chuyển quyền sử dụng đất.”
Như vậy, theo quy định của pháp luật
đất đai đất cấp cho hộ gia đình thì tất cả các thành viên có quan hệ huyết
thống, có tên trong sổ hộ khẩu vào thời điểm cấp Giấy chứng nhận sẽ cùng là chủ
sở hữu với mảnh đất này. Bạn cần xem xét xem thời điểm cấp Giấy chứng nhận
quyền sử dụng đất chồng bạn có tên trong Sổ hộ khẩu cùng với mẹ chồng bạn hay
không. Nếu chồng bạn có tên trong sổ hộ khẩu thì chồng bạn cùng là chủ sở hữu
với các thành viên khác. Khi chồng bạn mất phần đất này sẽ là di sản thừa kế
của chồng bạn do đó nếu những người chú còn lại không cho bạn và các con hưởng
di sản là trái quy định của pháp luật.
Do đất được cấp cho hộ gia đình do
đó mẹ bạn không phải là chủ sở hữu riêng của mảnh đất, khi mẹ chồng bạn mất một
phần đất thuộc sở hữu của mẹ bạn trong tổng diện tích 4000m2 sẽ trở thành di
sản thừa kế. Do mẹ bạn mất không để lại di chúc nên tài sản này sẽ được chia
theo quy định của pháp luật về thừa kế.
Điều 650 Bộ Luật dân sự 2015 quy
định những trường hợp thừa kế theo pháp luật như sau:
“1. Thừa kế theo pháp luật được áp
dụng trong trường hợp sau đây:
a) Không có di chúc;
b) Di chúc không hợp pháp;
c) Những người thừa kế theo di chúc
chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; cơ quan, tổ chức
được hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế;
d) Những người được chỉ định làm
người thừa kế theo di chúc mà không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di
sản.”
Điều 651 Bô Luật dân sự 2015 quy
định về người thừa kế theo pháp luật như sau:
“1. Những người thừa kế theo pháp
luật được quy định theo thứ tự sau đây:
a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ,
chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;
2. Những người thừa kế cùng hàng
được hưởng phần di sản bằng nhau.”
Điều 652 Bộ luật dân sự 2015 quy
định về thừa kế thế vị như sau:
“Trường hợp con của người để lại di
sản chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì cháu được
hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống; nếu cháu
cũng chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì chắt được
hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của chắt được hưởng nếu còn sống.”
Theo các quy định này thì bạn là con
dâu nên không thuộc hàng thừa kế tài sản của mẹ chồng bạn. Do chồng bạn mất
trước khi mẹ bạn mất nên trường hợp này các con của vợ chồng bạn sẽ thế vị
hưởng phần di sản thừa kế của chồng bạn. Các con bạn sẽ được hưởng phần di sản
tương tự như những người thừa kế khác. Do đó, các chú không cho các con bạn
hưởng di sản là không phù hợp với quy định của pháp luật.
2.
Đất của hộ gia đình chia thừa kế thế nào?
Để chia thừa kế đất hộ gia đình phải
xác định phần quyền của người để lại di sản trong khối tài sản chung là quyền
sử dụng đất của hộ gia đình.
Để xác định phần quyền này phải thực
hiện thủ tục tách thửa đất. Có 2 trường hợp xảy ra:
• Trường hợp 1: Đủ điều kiện tách
thửa và các thành viên trong hộ gia đình thống nhất tách thửa
Theo điểm b khoản 2 Điều 167 Luật
Đất đai 2013, trường hợp quyền sử dụng đất phân chia được theo phần, nếu các
thành viên còn muốn thực hiện quyền đối với phần quyền sử dụng đất của mình và
đồng ý tách thửa đất cho người người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật
thì phải thực hiện thủ tục tách thửa theo quy định và làm thủ tục cấp Giấy
chứng nhận (do việc tách thửa đất có thể làm ảnh hưởng đến quyền lợi của các
thành viên khác trong hộ gia đình nên cần có sự đồng ý của các thành viên khác
để tách thửa). Sau đó, phần đất thuộc quyền sử dụng hợp pháp của người chết sẽ
trở thành di sản thừa kế, được chia cho những người thừa kế theo quy định của
pháp luật.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng, để tách
thửa đất và chia thừa kế bằng hiện vật thì phải đủ điều kiện tách thửa theo quy
định của pháp luật đất đai.
• Trường hợp 2: Không đủ điều kiện
tách thửa hoặc các thành viên không thống nhất được về việc tách thửa
Trên thực tế phát sinh rất nhiều
trường hợp không đủ điều kiện tách thửa do không đủ điều kiện tách thửa để chia
thừa kế đất hộ gia đình hoặc các thành viên trong hộ không thỏa thuận được với
nhau về việc tách thửa như thế nào.
Khi đó, không thể tiến hành phân
chia quyền của các thành viên trong hộ bằng hiện vật (tức là chia bằng đất).
Việc chia thừa kế đất hộ gia đình được giải quyết bằng cách định giá tài sản
bằng tiền và chia cho những người thừa kế phần tiền tương ứng với giá trị tài
sản người chết để lại. Phần tài sản của người chết để lại sẽ trở thành di sản
thừa kế. Khi đó, chỉ cần xác định những người được hưởng di sản thừa kế theo
quy định của pháp luật là có thể hoàn tất thủ tục chia thừa kế.
Trong trường hợp những người thừa kế
không tự thỏa thuận được với các thành viên khác của hộ gia đình về việc chia
thừa kế phần đất là di sản của người chết để lại nằm trong đất của hộ gia đình
thì có thể khởi kiện yêu cầu chia di sản thừa kế theo quy định của pháp luật.
3.
Thế chấp quyền sử dụng đất hộ gia đình khi có thành viên chết
Tôi muốn hỏi về thế chấp quyền sử
dụng đất hộ gia đình khi có thành viên chết. Gia đình tôi đang muốn thế chấp
Quyền sử dụng đất để vay vốn ngân hàng, Chủ sở hữu ghi trên sổ đỏ là Hộ gia
đình tôi. Tuy nhiên, sau thời điểm cấp sổ, bố tôi đã chết. Vậy gia đình tôi có
quyền thế chấp sổ đỏ trên tại Ngân hàng hay không? Nếu không phải làm thủ tục
gì để có thể thế chấp tài sản được?
Luật sư Gia Đình tư vấn:
Căn cứ Điều 179 Luật đất đai năm
2013 quy định:
Điều 179. Quyền và nghĩa vụ của hộ
gia đình, cá nhân sử dụng đất
1. Hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất
nông
nghiệp được Nhà nước giao trong hạn
mức; đất được Nhà nước giao có thu tiền sử dụng đất, cho thuê đất trả tiền thuê
đất một lần cho cả thời gian thuê, được Nhà nước công nhận quyền sử dụng đất;
đất nhận chuyển đổi, nhận chuyển nhượng, nhận tặng cho, nhận thừa kế thì có các
quyền và nghĩa vụ sau đây:
đ) Cá nhân sử dụng đất có quyền để
thừa kế quyền sử dụng đất của mình theo di chúc hoặc theo pháp luật.
Hộ gia đình được Nhà nước giao đất,
nếu trong hộ có thành viên chết thì quyền sử dụng đất của thành viên đó được để
thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật.
rường hợp người được thừa kế là
người Việt Nam định cư ở nước ngoài thuộc đối tượng quy định tại khoản 1 Điều
186 của Luật này thì được nhận thừa kế quyền sử dụng đất; nếu không thuộc đối
tượng quy định tại khoản 1 Điều 186 của Luật này thì được hưởng giá trị của
phần thừa kế đó;
……………………………………………………”
Do đó, quyền sử dụng đất được giao
cho hộ gia đình thì những thành viên trong hộ gia đình đều có quyền và nghĩa vụ
đối với mảnh đất đó. Họ có thể để lại thừa kế quyền sử dụng đất của mình cho
người khác.
Trường hợp, gia đình bạn được cấp
Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hộ gia đình mà sau khi được cấp Giấy chứng
nhận thì bố bạn mất. Quyền sử dụng đất của bố bạn sẽ được để thừa kế theo pháp
luật hoặc theo di chúc (nếu bố bạn để lại di chúc hợp pháp). Do đó, gia đình
bạn không thể thực hiện việc thế chấp quyền sử dụng đất tại ngân hàng được vì
những thành viên trong hộ gia đình chỉ có thể quyết định thế chấp quyền sử dụng
đất của họ mà không có quyền đối với phần quyền sử dụng đất của bố bạn.
Gia đình bạn phải thực hiện việc
phân chia di sản thừa kế của bố bạn, thực hiện thủ tục khai nhận di sản. Phần
quyền sử dụng đất của bố bạn sẽ được tách ra và phân chia cho những người được
thừa kế. Gia đình bạn sẽ được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất khác. Khi
đó, gia đình bạn mới có thể thực hiện thế chấp quyền sử dụng đất này để thế
chấp tại Ngân hàng.
Tóm lại:
+ Sau khi bố bạn chết thì không thể
thế chấp quyền sử dụng đất này tại ngân hàng;
+ Gia đình bạn cần chia di sản thừa
kế của bố bạn là quyền sử dụng đất trong hộ gia đình và thực hiện thủ tục khai
nhận di sản cũng như đăng ký quyền sử dụng đất. Sau đó mới có thể tiến hành thế
chấp quyền sử dụng đất tại ngân hàng.
Luật sư Trần Minh Hùng chuyên gia tư vấn luật trên kênh HTV, VTV,
THVL1, ANTV, SCTV1...
Chúng tôi là hãng luật tổng
hợp nhiều đội ngũ luật sư giỏi, luật gia, thạc sỹ, chuyên viên, cộng tác viên
có trình độ cao, năng lực chuyên môn cao, có kinh nghiệm, kiến thức hiểu biết
rộng, kỹ năng tư vấn chuyên nghiệp, đặc biệt có trách nhiệm và đạo đức trong
nghề nghiệp. Chúng tôi quan niệm Luật sư là nghề cao quý- cao quý vì nghề
luật sư là nghề tìm công bằng và công lý cho xã hội. Luật sư bảo vệ cho những
nạn nhân, tội phạm, và những người bị oan sai. Nghề luật sư là nghề rất nguy
hiểm và khó khăn dù bào chữa, bảo vệ cho bất kỳ ai thì luật sư luôn gặp nguy
hiểm vì sự thù hằn của bên đối lập. Do vậy để làm được luật sư thì phải có tâm,
có đạo đức, có tài năng và phải đam mê nghề nghiệp, yêu nghề, chấp nhận có
khăn, hy sinh và chấp nhận nguy hiểm. Nếu sợ nguy hiểm, sợ ảnh hưởng đến công
việc, cuộc sống của mình và gia đình thì rất khó hành nghề luật sư đúng nghĩa.
Niềm vui của luật sư là khi giải oan được cho thân chủ, giúp được cho thân chủ,
đem lại công bằng, công lý cho thân chủ nhằm góp phần đem lại công bằng cho xã
hội.
Luật sư Trần Minh Hùng
Trưởng văn phòng Luật sư Gia Đình- Luật sư sáng lập luật sư Gia Đình có nhiều
năm kinh nghiệm tranh tụng, tư vấn được rất nhiều hãng truyền thông tin tưởng
với nhiều năm và thường xuyên cố vấn pháp lý, tư vấn pháp luật trên các Kênh
truyền hình uy tín như: Đài Truyền hình TPHCM (HTV), Đài truyền hình
Việt Nam (VTV), Đài truyền hình Vĩnh Long, Truyền hình Công an ANTV, SCTV,
THQH, Tư vấn luật trên Đài tiếng nói Việt Nam, Đài truyền hình cáp VTC, Đài VOV
Giao Thông, Đài tiếng nói Việt Nam, Đài phát thanh Kiên Giang, Truyền hình
Quốc Hội, Báo Pháp luật TPHCM, Báo tuổi trẻ đời sống, Báo đời sống và pháp
luật, Báo Dân trí, Báo Vnxpress, Báo công an nhân dân và các hãng báo chí trên
cả nước... là luật sư được Trường Đại học luật TP.HCM mời làm giám khảo cho
nhiều cuộc thi Phiên tòa giả định cấp trường ĐHL, Cấp Quốc Gia, học thuật với
trường Cảnh sát nhân dân, Nhiều trường đại học uy tín và chuyên gia pháp luật
cho các hãng truyền thông uy tín. Là Luật sư bào chữa, tư vấn cho
nhiều vụ án đỉnh điểm, quan trọng nổi tiếng trên cả nước được báo chí đưa tin,
người dân quan tâm như vụ đại án Ngân hàng Navibank liên quan Huyền Như và
Viettinbank, Vụ cướp 35 tỷ Long Thành - Dầu giây, Chống thi hành công vụ mùa
Covid, các vụ Giết Người, Hiếp dâm, Dâm ô, Lừa Đảo, gây thương tích, tham ô, cố
ý làm trái... và các vụ án khác về dân sự, kinh tế, thừa kế, đất đai, lao động,
hành chính, doanh nghiệp.… luôn mang lại niềm tin cho khách hàng cũng như sự
đóng góp tích cực sự công bằng, đi tìm công lý không biết mệt mỏi cho xã hội
của luật sư chúng tôi.
Chúng tôi cùng tư vấn luật
và cố vấn pháp lý cho nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước rất lâu năm.
Trân trọng cảm ơn.
ĐOÀN LUẬT SƯ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
VPLS GIA
ĐÌNH (Luật sư Thành Phố)
Trụ sở: 402A
Nguyễn Văn Luông, P.12, Q.6, Tp.HCM (Bên cạnh Công chứng số 7)
5/1 Nguyễn Du,
Biên Hòa, Đồng Nai (đối diện tòa án Biên Hòa)
68/147 Trần
Quang Khải, Tân Định, quận 1, TP.HCM
Điện thoại:
028-38779958; Fax: 08-38779958
Luật sư Trần
Minh Hùng: 0972 238006
Email: luatsuthanhpho@gmail.com
http://www.luatsugiadinh.net.
vn
http://www.luatsuthanhpho.com
|