Câu hỏi:
Chào Luật sư! Xin Luật sư tư vấn cho tôi sự việc sau:
– Năm 2001 mẹ tôi có lập di chúc cho ông anh đất sản xuất 4000m2 và đất thổ cư 350m2, và có chứng thực.
– Năm 2006 mẹ tôi chuyển nhượng đất sản xuất 4000m2 cho người khác. Để lại 350m2, không chuyển nhượng.
– Năm 2009 ông anh làm nhà cấp 4 trên mảnh đất trên, mẹ tôi không cho, ông anh cứ làm nhà.
– Năm 2012 mẹ tôi ra Phòng Công Chứng số 3 tặng cho đứa em út số đất thổ cư 500m2 (350m2 nằm trong thửa 500m2). Mẹ tôi có ra Uỷ ban nhân dân xã hủy di chúc, nhưng di chúc này ông anh lấy lúc nào không biết, nên hủy không được, Phòng công chứng chuyển 1 thửa thì được.
– Năm 2015 mẹ tôi qua đời.
– Năm 2016 ông anh thưa ra Tòa đòi lại 350m2 mà mẹ tôi đã làm di chúc cho ông anh.
Vậy xin hỏi:
1) Giấy chứng nhận quyền sử dụng mà Phòng công chứng là đúng pháp luật không? Có hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất không?
2) Ông anh thưa kiện đòi lại 350m2 đó đúng không? Đúng-sai ở điểm nào?
Xin Luật sư cho tôi lời tư vấn để tôi an tâm. Sự việc trên, em tôi chắc ăn bao nhiêu %, hay là em tôi phải đưa 350m2 cho ông anh là đúng. Xin Luật sư cho lời khuyên. Tôi xin cảm ơn!
Trả lời:
Xin chào bạn, cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi đề nghị tư vấn đến công ty Luật Đại Kim. Với câu hỏi của bạn, chúng tôi xin trả lời như sau:
Giải quyết tranh chấp đất đai để thừa kế theo di chúc
1) Thứ nhất: Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất mà phòng công chứng cấp cho người em út của bạn là đúng.
Trước hết, chúng ta cùng nhau xem xét di chúc mà mẹ bạn để lại cho anh bạn. Bản chất của di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân người lập di chúc nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết. Do vậy, mọi việc phân chia tài sản, sử dụng tài sản của người lập di chúc cho những người thừa kế theo di chúc chỉ có hiệu lực kể từ thời điểm mở thừa kế, tức là thời điểm người lập di chúc qua đời. Trường hợp này, mẹ bạn lập di chúc vào năm 2001, trong di chúc ghi là sẽ cho anh bạn 4000m2 đất sản xuất và 350m2 đất thổ cư. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là tại thời điểm có di chúc đó, anh bạn đã là chủ sở hữu đối với phần tài sản trong di chúc mà mình được hưởng. Vì mẹ bạn vẫn còn sống nên mẹ bạn vẫn là chủ sở hữu đối với mảnh đất này. Do vậy, mẹ bạn được quyền sử dụng, khai thác, định đoạt đối với mảnh đất này. Cụ thể, bà đã chuyển nhượng 4000m2 đất sản xuất cho người khác vào năm 2006. Hơn nữa, trong thời gian bà còn sống, bà có quyền sửa đổi, bổ sung, thay thế, hủy bỏ di chúc.
Điều 662 Bộ luật dân sự 2005 quy định như sau:
“Điều 662. Sửa đổi, bổ sung, thay thế, hủy bỏ di chúc
1. Người lập di chúc có thể sửa đổi, bổ sung, thay thế, hủy bỏ di chúc vào bất cứ lúc nào.
2. Trong trường hợp người lập di chúc bổ sung di chúc thì di chúc đã lập và phần bổ sung có hiệu lực pháp luật như nhau; nếu một phần của di chúc đã lập và phần bổ sung mâu thuẫn nhau thì chỉ phần bổ sung có hiệu lực pháp luật.
3. Trong trường hợp người lập di chúc thay thế di chúc bằng di chúc mới thì di chúc trước bị hủy bỏ”.
Như vậy, trong trường hợp này, mẹ bạn hoàn toàn có quyền hủy bỏ di chúc đã lập cho người anh, khi đã hủy bỏ di chúc thì nội dung trong bản di chúc trước sẽ không có hiệu lực pháp luật. Trong thời gian mẹ bạn còn sống, bà không cho phép anh bạn làm nhà trên phần đất 350m2 nhưng anh bạn vẫn làm nhà, điều này là không đúng theo quy định của pháp luật. Vì tại thời điểm đó (năm 2009) mẹ bạn vẫn là chủ sở hữu mảnh đất chứ không phải anh bạn, nên bà có quyền định đoạt cho phép có được làm nhà hay không làm nhà trên đất.
Năm 2012, mẹ bạn có đến UBND xã để hủy di chúc, nhưng anh bạn đã lấy di chúc lúc nào không hay, dẫn tới mẹ bạn không hủy được di chúc. Việc UBND xã để cho người anh lấy đi di chúc là không làm đúng quy định của pháp luật về gửi giữ di chúc. Cụ thể, điều 665 Bộ luật dân sự 2005 quy định về Gửi giữ di chúc như sau:
“Điều 665. Gửi giữ di chúc
1. Người lập di chúc có thể yêu cầu cơ quan công chứng lưu giữ hoặc gửi người khác giữ bản di chúc.
2. Trong trường hợp cơ quan công chứng lưu giữ bản di chúc thì phải bảo quản, giữ gìn theo quy định của pháp luật về công chứng.
3. Cá nhân giữ bản di chúc có các nghĩa vụ sau đây:
a) Giữ bí mật nội dung di chúc;
b) Giữ gìn, bảo quản bản di chúc; nếu bản di chúc bị thất lạc, hư hại thì phải báo ngay cho người lập di chúc;
c) Giao lại bản di chúc cho người thừa kế hoặc người có thẩm quyền công bố di chúc, khi người lập di chúc chết. Việc giao lại bản di chúc phải được lập thành văn bản, có chữ ký của người giao, người nhận và trước sự có mặt của hai người làm chứng”.
Do mẹ bạn khi lập di chúc đã yêu cầu gửi giữ di chúc tại Phòng công chứng của UBND xã, vì vậy, Phòng công chứng của UBND xã phải có trách nhiệm bảo quản, giữ gìn di chúc, không được tự ý giao di chúc cho người khác. Việc để cho người anh lấy đi di chúc là đã vi phạm quy định của pháp luật về gửi giữ. Do vậy, trường hợp này, mẹ bạn vẫn có thể yêu cầu Phòng công chứng giải quyết tìm lại hoặc tiến hành hủy bỏ di chúc cũ.
Đối với việc để tặng cho mảnh đất 500m2 cho người em út, vì điều này xuất phát từ ý muốn của chủ sở hữu quyền sử dụng đất là mẹ bạn nên bà hoàn toàn có quyền để tặng cho cho con út của mình mà không ai có quyền ngăn cản. Vì pháp luật cho phép chủ sở hữu được tự do định đoạt tài sản, trong đó có quyền tặng cho. Do vậy, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cấp cho người em út là đúng, hợp pháp và không phải hủy giấy chứng nhận.
2) Thứ hai: Về việc khởi kiện đòi lại đất của người anh.
Theo như trên đã phân tích, do người anh tự ý lấy đi di chúc, hơn nữa, mẹ bạn đã có ý muốn hủy di chúc phần thừa kế cho người anh và tiến hành tặng cho đất cho con út của mình nên người anh hoàn toàn không có quyền gì đối với mảnh đất 350m2 kia, nên không thể kiện đòi lại đất được.
Trân trọng.
LS TRẦN MINH HÙNG CHUYÊN GIA TƯ VẤN LUẬT TRÊN HTV
Chúng tôi là hãng luật tổng hợp nhiều đội ngũ luật sư giỏi, luật gia, thạc sỹ, chuyên viên, cộng tác viên có trình độ cao, năng lực chuyên môn cao, có kinh nghiệm, kiến thức hiểu biết rộng, kỹ năng tư vấn chuyên nghiệp, đặc biệt có trách nhiệm và đạo đức trong nghề nghiệp. Chúng tôi quan niệm Luật sư là nghề cao quý- cao quý vì nghề luật sư là nghề tìm công bằng và công lý cho xã hội. Luật sư bảo vệ cho những nạn nhân, tội phạm, và những người bị oan sai. Nghề luật sư là nghề rất nguy hiểm và khó khăn dù bào chữa, bảo vệ cho bất kỳ ai thì luật sư luôn gặp nguy hiểm vì sự thù hằn của bên đối lập. Do vậy để làm được luật sư thì phải có tâm, có đạo đức, có tài năng và phải đam mê nghề nghiệp, yêu nghề, chấp nhận có khăn, hy sinh và chấp nhận nguy hiểm. Nếu sợ nguy hiểm, sợ ảnh hưởng đến công việc, cuộc sống của mình và gia đình thì rất khó hành nghề luật sư đúng nghĩa. Niềm vui của luật sư là khi giải oan được cho thân chủ, giúp được cho thân chủ, đem lại công bằng, công lý cho thân chủ nhằm góp phần đem lại công bằng cho xã hội.
Luật sư Trần Minh Hùng Trưởng văn phòng Luật sư Gia Đình- Luật sư sáng lập luật sư Gia Đình có nhiều năm kinh nghiệm tranh tụng, tư vấn được rất nhiều hãng truyền thông tin tưởng với nhiều năm và thường xuyên cố vấn pháp lý, tư vấn pháp luật trên các Kênh truyền hình uy tín như: Đài Truyền hình TPHCM (HTV), Đài truyền hình Việt Nam (VTV), Đài truyền hình Vĩnh Long, Truyền hình Công an ANTV, SCTV, Truyền hình Quốc Hội Việt Nam, Tư vấn luật trên Đài tiếng nói Việt Nam, Đài truyền hình cáp VTC, Đài VOV Giao Thông, Đài tiếng nói Việt Nam, Đài phát thanh Kiên Giang, Truyền hình Quốc Hội, Báo Pháp luật TPHCM, Báo tuổi trẻ đời sống,Thanh niên, Tiền Phong Báo đời sống và pháp luật, Báo Dân trí, Báo Vnxpress, Báo công an nhân dân và các hãng báo chí trên cả nước... là luật sư được Trường Đại học luật TP.HCM mời làm giám khảo cho nhiều cuộc thi Phiên tòa giả định cấp trường ĐHL, Cấp Quốc Gia, học thuật với trường Cảnh sát nhân dân, Nhiều trường đại học uy tín và chuyên gia pháp luật cho các hãng truyền thông uy tín. Là Luật sư bào chữa, tư vấn cho nhiều vụ án đỉnh điểm, quan trọng nổi tiếng trên cả nước được báo chí đưa tin, người dân quan tâm như vụ đại án Ngân hàng Navibank liên quan Huyền Như và Viettinbank, Vụ cướp 35 tỷ Long Thành - Dầu giây, Chống thi hành công vụ mùa Covid, các vụ Giết Người, Hiếp dâm, Dâm ô, Lừa Đảo, gây thương tích, tham ô, cố ý làm trái... và các vụ án khác về dân sự, kinh tế, hợp đồng kinh tế thừa kế, đất đai, lao động, hành chính, doanh nghiệp.…là hãng luật tư vấn luật cho nhiều công ty Việt Nam và nước ngoài trên cả nước luôn mang lại niềm tin cho khách hàng cũng như sự đóng góp tích cực sự công bằng, đi tìm công lý không biết mệt mỏi cho xã hội của luật sư chúng tôi.
Chúng tôi cùng tư vấn luật và cố vấn pháp lý cho nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước rất lâu năm.
Trân trọng cảm ơn.
ĐOÀN LUẬT SƯ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
VPLS GIA ĐÌNH (Luật sư Thành Phố)
Trụ sở: 402A Nguyễn Văn Luông, P.12, Q.6, Tp.HCM (Bên cạnh Công chứng số 7)
5/1 Nguyễn Du, Biên Hòa, Đồng Nai (đối diện tòa án Biên Hòa)
68/147 Trần Quang Khải, Tân Định, quận 1, TP.HCM
Điện thoại: 028-38779958; Fax: 08-38779958
Luật sư Trần Minh Hùng: 0972 238006